Jak zauważył Andrzej Kubisiak, ekspert Polskiego Instytutu Ekonomicznego, wskaźnik urodzeń w Polsce w 2024 roku wyniósł 1,11, co oznacza trzeci najniższy wynik ze wszystkich państw, które należą do OECD. Gorszy osiągnęły tylko Chile i Korea Południowa. Wielu młodych twierdzi, że jednym z czynników, które uniemożliwiają im zakładanie rodziny, jest brak możliwości zakupu mieszkania ze względu na wysokie ceny. Czy rzeczywiście jest to czynnik, który odpowiada za polskie problemy z demografią?

Młodzi Polacy mogą marzyć o własnym mieszkaniu?

W publikacji Newsweeka można przeczytać historie młodych osób, które mierzą się z problemami mieszkaniowymi. Jedną z nich jest Anna, 29-latka z Warszawy, która od pół roku zarabia powyżej płacy minimalnej – dokładnie 4500 zł netto. Zajmuje z partnerem kawalerkę na warszawskim Mokotowie. To wynajem, w dodatku od rodziny, na dobrych warunkach. Para zaczęła szukać czegoś na własność i okazało się, że za kawalerkę trzeba zapłacić 18 tys. zł za mkw., a dwa pokoje w starym bloku oznaczają wydatek na poziomie miliona. Wynajem dwupokojowego mieszkania to koszt 4 tys. zł miesięcznie, a mowa o dzielnicach położonych w oddali od centrum Warszawy.

Problemem dla rozmówczyni jest również kredyt hipoteczny – w dalszym ciągu drogi, a w dodatku wymaga wkładu własnego, którego Anna nie posiada. Twierdzi, że nie będzie myśleć o dziecku, skoro mieszka w kawalerce.

Problemem młodych są nie tylko ceny mieszkań

Zakup nieruchomości wymaga posiadania coraz większych środków. Przekłada się to na jeszcze wyższe kredyty hipoteczne, koszty kredytowania i duży wkład własny. Problemem jest również sytuacja na rynku pracy. Od maja 2024 roku do maja 2025 roku bezrobocie wśród osób w wieku do 25 lat wzrosło w Polsce o 30%. Do tego wielu młodych Polaków pracuje na umowach „śmieciowych”, przy których da się wprawdzie uzyskać kredyt hipoteczny, ale jest to trudniejsze. Zatrudnienie na umowę zlecenie nie daje im stabilizacji, stąd niechęć do zaciągania kredytów.

Czy wysokie ceny mieszkań wpływają na spadek dzietności w Polsce?

Wiele osób ze starszych pokoleń uważa, że posiadanie nieruchomości nie ma wpływu na dzietność. 30-40 lat rodziny miały słabe warunki lokalowe, a mimo to były duże. Tymczasem z badania przeprowadzonego w Brazylii wynika, że własny dom zwiększa prawdopodobieństwo posiadania dziecka o 3,8%. Nie jest to jednak imponujący wynik.

Z wywiadów przeprowadzonych wśród 12 mln Amerykanek przez American Community Survey (2006-2022) można wysnuć wniosek, że miejsce zamieszkania ma wpływ na dzietność. W przypadku kobiet posiadających własne mieszkanie współczynnik dzietności wynosił 2, u wynajmujących – 1,8, a mieszkających z rodzicami – 1,6. W akademikach było to tylko 1,1.

Zatem miejsce zamieszkanie przekłada się na dzietność, ale nie tylko ono. Z pewnością znaczenie ma zmiana stylu życia i priorytetów. Badanie przeprowadzone w 2025 roku na panelu Ariadna pokazuje, że Polacy zapytani, co jest dla nich najważniejsze w życiu, na pierwszym miejscu wskazali szczęśliwy związek (60%), a na drugim – posiadanie wspierającej rodziny (59%). Dopiero czwartą pozycję, z wynikiem o tylko 5 pp. wyższym niż posiadanie dużej ilości pieniędzy, zajęło spełnienie jako rodzic (30%).