W ostatnim czasie dużo się mówi o problemie wyłudzania mieszkań od seniorów przez nieuczciwe wykorzystywanie umów o dożywotnią opiekę. Posłowie Lewicy mają ciekawy pomysł na ukrócenie tego typu praktyk. Chcą stworzyć prawnie możliwość podpisywania podobnych porozumień przez osoby starsze z gminami. Ich zdaniem dzięki temu seniorzy zyskują realną alternatywę i bezpieczny sposób na wsparcie budżetu. Przyda się to przede wszystkim osobom starszym o niskich świadczeniach.

Problem oszust na seniorach – potrzeba zmian prawnych

Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Wielkopolski wystąpiło do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o zmiany w przepisach. Obecnie zasady pozwalają na oszustwa, przez które seniorzy, którzy powinni mieć opiekę, trafiają do DPS-ów i tracą mieszkania. Niektóre umowy o dożywocie kończą się bowiem tym, że starsza osoba musi być utrzymywana przez państwo. Według propozycji Lewicy porozumienie o dożywotnią opiekę z gminą mogą być bardziej bezpieczne i nie pozbawiłoby seniora prawa do zajmowania swojego mieszkania.

Umowa, którą mogłaby wprowadzić nowelizacja, byłaby podpisywana bez względu na dochody osoby starszej czy metraż posiadanego lokum. Ważna jest też gwarancja zachowania prawa do dalszego użytkowania mieszkania. Porozumienie gwarantowałoby, że za dodatkowe środki wypłacane seniorowi przez gminę, po jego śmierci lokal przejdzie w ręce samorządu. Projekt ustawy wprowadzający umowy dożywotniej opieki z gminą został złożony w sejmie 15 maja 2025.

Jak dochodzi do wyłudzeń?

Władze samorządowe zauważyły lukę prawną, dzięki której nieuczciwe osoby, najczęściej dalsza rodzina seniora, mogą pozbawić go mieszkania i umieścić w ośrodku DPS. Gdy osoba starsza do niego trafia, przechodzi na utrzymanie państwa, co stanowi dodatkowy problem i obciąża samorządy. Trzeba zmienić przepisy, które pozwalają nie wypełniać obowiązku opieki nad seniorem mimo notarialnego zobowiązania. Problemy pojawiają się często w przypadku osób starszych i samotnych, które nie mają bliskiej rodziny. Zdarza się, że ta dalsza podpisuje z seniorem umowę opieki dożywotniej, a finalnie umieszcza go w DPS.

Oszustwa bywają wyjątkowo jaskrawe. Rodziny deklarują, że nie stać ich na utrzymanie seniora, ale wcześniej w ramach umowy przejmują jego majątek. Z jednej strony jest to wykorzystywanie osób starszych, z drugiej oszustwo dotyczące samorządu. W tym kontekście pomysł Lewicy może być dla ludzi w podeszłym wieku bezpieczną alternatywą. Prócz tego niezbędne są zmiany prawne pozwalające lepiej egzekwować obowiązek opieki, jaki nakłada na jedną ze stron umowa dożywocia. Prawni opiekunowie, którzy powinni zapewniać osobie starszej wikt, opierunek i dach nad głową nie mogą się od tego uchylać i równocześnie postępować zgodnie z prawem. W ostatnim czasie wyłudzenia mieszkań zdarzają się coraz częściej i potrzeba zmian prawnych jest paląca. Właśnie tak uzasadniali swój projekt posłowie Lewicy. Nowelizacja ustawy trafiła właśnie do biura legislacyjnego, które wyda o nim opinię. Następnie wniosek będzie dalej procedowany.