Upadłość konsumencka od kilku lat dotyczy już nie tylko przedsiębiorców. Instytucja ta została wprowadzona również dla osób fizycznych i pozwala na oddłużenie w przypadku problemów ze spłatą bieżących zobowiązań.

Upadłość konsumencka to nic innego jak postępowanie sądowe prowadzone wobec osoby prywatnej (nie będącej przedsiębiorcą), która jest niewypłacalna, czyli nie jest w stanie regulować swoich bieżących zobowiązań od co najmniej 3 miesięcy. Postępowanie upadłościowe ma na celu oddłużenie takiej osoby poprzez:

• zaspokojenie wierzycieli z majątku dłużnika,
• częściowe lub całkowite umorzenie długów.

Co istotne sądy nie badają przyczyny powstania niewypłacalności i nie odrzucają wniosków, gdy np. do zadłużenia doprowadził sam dłużnik zaciągając kilka pożyczek jednocześnie. Wniosek taki składa się na specjalnie do tego przeznaczonym formularzu, w wydziale upadłościowym sądu rejonowego właściwego według miejsca zamieszkania dłużnika. Do wniosku należy dołączyć potwierdzenie uiszczenia opłaty, która wynosi 30 zł. Należy w nim wskazać wszystkie wartościowe składniki majątku, wraz z ich szacunkową ceną, a także wszystkich wierzycieli, czyli osoby, wobec których posiadamy dług. Trzeba w nim ująć również kwotę środków posiadanych w gotówce. Wniosek o ogłoszenie upadłości może złożyć sam dłużnik, albo jego wierzyciel. Uzasadnienie wniosku należy udowodnić, np. wypowiedzianymi umowami kredytów, wezwaniami do zapłaty, zaświadczeniem o zarobkach, czy dokumentem stwierdzającym brak zatrudnienia.

Po zapoznaniu się z wnioskiem, jeśli sąd uzna to za zasadne, ogłasza upadłość konsumencką. Należy mieć jednak na uwadze, że nie oznacza to automatycznego umorzenia wszystkich długów, a rozpoczęcie procedury, w efekcie której zadłużenie wobec wierzycieli ma zostać spłacone w jak największym stopniu.

Dla dłużnika oznacza to, że jego majątkiem zarządzać będzie syndyk, który po jego spisaniu i ustaleniu wartości dokona likwidacji majątku. Może to polegać albo na jego sprzedaży, albo na udostępnieniu wierzycielom tego majątku do przejęcia na poczet długów. Na podstawie spisu majątku oraz listy wierzycieli, syndyk dokonuje planu podziału majątku, w którym określa, który z wierzycieli i w jakim stopniu zostanie z niego zaspokojony. W międzyczasie próbuje ustalać z wierzycielami korzystne warunki spłaty. Czasem korzystniejsze dla nich jest umorzenie części długu niż domaganie się całości, której spłata może nigdy nie nastąpić. Cała procedura i spłacanie wierzycieli trwać może nawet kilka lat.

Dla dłużnika ogłoszenie upadłości oznacza:

• ograniczony dostęp do pieniędzy i składników majątku, które przechodzą pod zarząd syndyka,
• ryzyko utraty mieszkania, jeśli pozostałe składniki majątku nie pozwolą na uregulowanie zadłużenia, syndyk dokona jego sprzedaży,
• brak możliwości swobodnego zarządzania majątkiem,
• problem lub brak możliwości zaciągania kolejnych zobowiązań – banki niechętnie udzielają pożyczek osobom, które wcześniej miały problemy z regularnym spłacaniem rat.

Mieszkanie, czy inna nieruchomość jest najczęściej najcenniejszym składnikiem majątku, dlatego im większe zadłużenie, tym większa szansa, że zostanie ono sprzedane. Dłużnikowi w takim wypadku przysługuje część środków uzyskanych ze sprzedaży, równa kosztowi najmu za okres od 12 do 24 miesięcy.